شیوه‌نامه حمایت از پژوهش‌ها و گزارش‌های سیاستی حوزه مالکیت‌فکری آثار فرهنگی، هنری، ادبی و علمی 

تیر ماه  1403 

مقدمه:

از پایه‌های اصلی نظامات حکمرانی کشورها برای پیشبرد مسئله توسعه، ایجاد و گسترش ظرفیت های مناسب برای نوآوری، خلق و ابداع آثار جدید در حوزه‌های مختلف است؛ در این راستا از سالیان دور مسئله «حمایت قانونی از مالکیت فکری آثار» به صورت جدی مورد توجه سیاست‌گذاران کشورها بوده است.

در عین حال توجه به ابعاد مالکیت فکری آثار علمی، فرهنگی و هنری، با توجه به ماهیت نرم و جهت‌دهنده آنها، اهمیت مضاعفی در نگاه سیاستگذاران داشته و بسیاری از دولت‌ها برای تامین امنیت فرهنگی خود، مبنای برنامه‌ها و سیاست‌های فرهنگیشان را در راستای تقویت زیرساخت‌های مورد نیاز برای این موضوع قرار داده‌اند؛ در این میان بازنویسی و توسعه قوانین داخلی، توسعه ابزارها برای حمایت از مالکیت فکری آثار فرهنگی و هنری، و نیز ایجاد و پذیرش معاهدات، میثاق‌نامه‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی از جمله اقداماتی هستند که کشورها برای تقویت زیرساخت تنظیم‌گری مالکیت فکری در راستای تقویت نظام حکمرانی خود دنبال می‌کنند.

در عین حال باید توجه داشت که مسئله مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری، ادبی و علمی در نظام حکمرانی کشورها، صرفا محدود به مالکیت این آثار نمی‌شود، بلکه تقویت نظام حقوقی و اجرایی این حوزه، می‌تواند نقش مهمی در بهبود امنیت و جلوگیری از تهاجم فرهنگی، توسعه اقتصاد فرهنگی، تقویت هویت ملی، بهبود روند تولید علم و ... ایفا نماید و این موضوع ضرورت و اهمیت پژوهش‌های کاربردی در موضوع جایگاه مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری، ادبی و علمی در تقویت نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران را هویدا می‌سازد.

از جمله مهمترین ویژگی‌های دارایی‌های فکری آن است که برخلاف اشیای فیزیکی و ملموس که به صورت پستی، هوایی یا آبی از مرزهای جغرافیایی منتقل می‌شوند، عبور آنها از مرز کشورها، بسیار سهل و ساده صورت می‌گیرد و می‌تواند به عنوان یک دارایی ناملموس، از کشوری به کشور دیگر بدون نیاز به بسته‌بندی و حمل و نقل ویژه، منتقل گردد. این خصیصه سبب شده تا حمایت جهانی از حقوق مالکیت فکری، مورد توجه خاص معاهدات بین‌المللی قرار گیرد. در عین حال توجه به ابعاد مالکیت فکری آثار علمی، فرهنگی، ادبی و هنری، با توجه به ماهیت نرم و جهت دهنده آنها، اهمیت بیشتری در نگاه سیاستگذاران دارد و بسیاری از دولت‌ها برای تامین امنیت فرهنگی خود، مبنای برنامه‌ها و سیاست‌های فرهنگیشان را در راستای تقویت زیرساخت‌های مورد نیاز برای این موضوع قرار داده اند؛ در این راستا بازنویسی و توسعه قوانین داخلی، توسعه ابزارها برای حمایت از مالکیت فکری آثار فرهنگی و هنری، و نیز پذیرش  میثاق‌نامه‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی از جمله اقداماتی هستند که کشورها برای تقویت زیرساخت تنظیم‌گری مالکیت فکری در راستای تقویت نظام حکمرانی خود دنبال می‌کنند.

در عین حال باید توجه داشت که مسئله مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری، ادبی و علمی در نظام حکمرانی کشورها، صرفا محدود به ابعاد حقوقی این آثار نمی‌شود، بلکه تقویت نظام حقوقی و اجرایی مالکیت فکری در کشورها، می‌تواند نقش مهمی در بهبود امنیت و جلوگیری از تهاجم فرهنگی، گسترش اقتصاد فرهنگی، تقویت هویت ملی، بهبود روند تولید علم و ... ایفا نماید و این موضوع ضرورت و اهمیت برگزاری رویدادهایی ذیل موضوع جایگاه مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری، ادبی و علمی در تقویت نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران را هویدا می‌سازد.

اسناد بالادستی کشور نیز به صورت جدی به مسئله مالکیت فکری توجه داشته‌اند که از جمله راهبرد کلان1 سند نقشه جامع علمی کشور در مواد متعددی هم در سطح راهبردهای ملی و هم در سطح اقدامات ملی به صورت گسترده به مسئله مالکیت فکری توجه کرده و التزام بخشیده است.

همچنین مطابق راهبرد 3 بند 3 سند ملی توسعه فناوری های فرهنگی و نرم، ایجاد سازو کارهای اجرایی، حقوقی و فناورانه برای حمایت از مالکیت فکری آثار و محصولات فرهنگی بومی از قبیل فناوری‌های پنهان‌نگاری و سازمان‌های مدیریت جمعی حق مولف باید در دستور کار کشور قرار بگیرد.

کانون مدیریت دارایی‌های فکری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری ، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی،  پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز و انجمن حقوق مالکیت فکری برآنند تا در فراخوانی نسبت به جلب مشارکت جامعه علمی و متخصصین حوزه مالکیت فکری برای نگارش پژوهش‌ها و گزارش‌های سیاستی در موضوعات احصا شده مورد نیاز کشور در حوزه مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری، ادبی و علمی اقدام کند.

در این راستا در فراخوانی نسبت به جلب مشارکت جامعه علمی و متخصصین حوزه مالکیت فکری  برای نگارش پژوهش‌ها و گزارش‌های سیاستی در موضوعات احصا شده مورد نیاز کشور در حوزه مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری و علمی اقدام کند که در ادامه شیوه نامه نگارش برای این پژوهش‌ها ارائه شده است.

فرآیند اجرای فراخوان، شروط ساختاری و محتوایی کتاب، شروط نویسندگان، مهلت تألیف کتاب و استانداردهای منبع نویسی از جمله مواردی است که در این دستورالعمل به آنها پرداخته شده تا از این منظر تدوین گزارش‌ها و پژوهش‌ها به نحوی شایسته محقق شود. بنابراین لازم است که پژوهشگران محترم، موارد ذکر شده در دستورالعمل را در هنگام تکمیل فرم پیشنهاده مورد توجه قرار دهند.

اهداف شیوه‌نامه:

هدف از تدوین این شیوه‌نامه، تشریح شرایط و چگونگی حمایت از پژوهش‌های مرتبط با مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری و علمی در راستای جلب مشارکت جامعه علمی در حوزه مالکیت فکری، بازتبیین مسئله مالکیت فکری در دستورکار نهادهای بالادستی کشور، تجمیع راهکارهای موجود، شناسایی ابزارها و راه حل های کاربردی و عملیاتی برای توسعه زیرساخت مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری و علمی در کشور و بررسی آمادگی کشور نسبت به پذیرش معاهدات بین المللی مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری و علمی تعریف شده است و حمایت یاد شده، با هدف توسعه اکوسیستم مالکیت فکری در حوزه فرهنگی و هنری و ارائه راه‌کارها برای چالش‌ها و مسائل حوزه مالکیت فکری در نظر گرفته شده است.

کارفرما:

معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی کانون مدیریت دارایی‌های فکری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز و انجمن حقوق مالکیت فکری، به عنوان کارفرما در این فراخوان خواهند بود.

فرآیند اجرا:

1. -    دریافت شیوه‌نامه پیشنهاد پژوهش
2. -    تکمیل قالب پیشنهاده بر اساس ضوابط دستورالعمل
3. -    بررسی فرم‌های پیشنهاده در کمیته منتخب علمی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری
4. -    اعلام وضعیت پذیرش به نویسندگان پیشنهاده‌های منتخب
5. -    انعقاد قرارداد و نهایی‌سازی پرداختی پژوهش و پیش پرداخت در صورت تایید از سوی کمیته
6. -    تحویل فایل کامل و نهایی پژوهش و انجام اصلاحات نهایی، ظرف مدت معین قرارداد از سوی نویسندگان به معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری طی فرآیند داوری و ارزیابی پژوهش
7. -    تکمیل فرآیند پروژه پژوهشی و انتشار.

دستورالعمل نگارش پژوهش‌ها:

در این فراخوان محتوای پژوهش ها در 3 سطح مورد انتظار است:

کتاب:

1-    محتوای کتاب:

• محتوا و مطالب کتاب می‌بایست از قلم نویسندگان جاری شده باشد و از استفاده زیاد و کپی‌برداری از مطالب کتاب‌های دیگر خودداری شود.
• کتاب حاوی تازه‌ترین و به روزترین مباحث مطرح در یک یا چند مورد از حوزه‌های موضوعی مربوطه باشد.
• کتاب از یک مدل قوی نظری پیروی کند؛ بخش‌ها و فصول کتاب در قالب یک مدل چیده شده باشند به طوری که این موضوع برای خواننده قابل تشخیص باشد.
• موارد مطالعاتی[1] در کتاب مورد بررسی قرار بگیرد و و بافتار ایران، به ویژه قوانین و مقررات و تجربیات، مورد اشاره قرار بگیرد.
• پس از عقد قرارداد، ناظر به نویسنده معرفی می‌شود تا در ضمن تدوین کتاب، نظرات ناظر به بهبود محتوا کمک کند.

2-    نحوه منبع نویسی در کتاب:

• استفاده و جستجو در مراجع فارسی توصیه می‌شود.
• در اولین مواجهه با مفاهیم جدید، معادل انگلیسی آن در پاورقی ذکر شود.
• کتاب دارای واژه‌نامه فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی باشد.
• رعایت استاندارهای منبع نویسی براساس فرمت (APA) لازم است.

3-    ساختار صور کتاب:

• عکسهای مورد استفاده در کتاب، از کیفیت dpi 300 جهت چاپ برخوردار باشد
• فصل‌بندی مطابق با ساختار کتاب تنظیم شود.

4-    مهلت نگارش کتاب:

• از تاریخ اعلام پذیرش، ظرف 45 روز، فصل اول کتاب (شامل مقدمه و کلیات) ارائه شود. در صورت تأیید آن توسط ناظر، قرارداد نهایی تدوین کتاب با نویسنده منعقد خواهد شد.
• مهلت ارسال فایل کامل کتاب، 5 ماه از زمان تأیید فصل اول توسط ناظر می‌باشد.

5-    شرایط نویسندگان:

• نویسنده مسئول در کتاب لازم است از اعضای هیئت علمی مراکز مورد تایید وزارتین عتف و بهداشت یا حوزه علمیه و یا پژوهشگران برجسته دارای آثار علمی متعدد در حوزه مالکیت فکری یا سیاستگذاری فرهنگی و علمی باشد.
• تعداد نویسندگان حداکثر 3 نفر مورد پذیرش است.

مقالات:

1-    محتوای مقاله:

• محتوا و مطالب مقاله می‌بایست مبتنی‌بر تحقیقات علمی، خلاقانه و همراه نوآوری باشد و سهمی در پیشبرد علم در یکی از حوزه‌های موضوعی بیان شده در RFP ایفا کند.
• یکدست بودن ساختار مقاله شامل (درج عنوان مقاله به زبان اصلی و انگلیسی، درج چکیده (حداکثر 300 واژه) و واژگان کلیدی (4 تا 7 واژه) (زبان اصلی و انگلیسی)، مقدمه، مرور پیشینه‌ها، مواد و روش‌ها، یافته‌های پژوهش (در مقالات Review مواد و روش‌ها و یافته‌های پژوهش ضروری نیست)، بحث و نتیجه‌گیری، الگوی مناسب و یکسان در نمودارها، جداول، تصاویر و کتابنامه(منابع) رعایت شود.

2-    نحوه منبع نویسی در مقاله:

• اجرای صحیح، همسان و استاندارد مأخذنویسی در تمام مقالات (درون‌متنی، برون‌متنی و در فهرست منابع)، استفاده از منابع به‌روز، داشتن منابع و مأخذ به زبان اصلی و انگلیسی ضروری است که می‌بایست از روش‌‌های استناددهی بین‌المللی APA استفاده شود.
• کل منابع و مأخذ مورداستفاده اعم از کتاب، مقاله نشریات، همایش، سایت، پایان‌نامه و ... در بخش کتابنامه براساس الفبای فارسی و عربی با هم در یک بخش، و منابع لاتین به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، و .. براساس حروف الفبا می‌آید.
• مشخصات هر منبعی که در داخل متن بدان ارجاع شده، در کتابنامه آورده شود.

3-    ساختار صوری مقاله:

• حجم مقاله بین 3000 تا 9000 واژه (بین 15 تا 30 صفحه) باشد.
• عنوان نمودار(شکل) با روش شماره‌گذاری عددی پیاپی همراه منبع در پایین نمودار(شکل) آورده شود.
• عناوین(تیترها) اصلی و فرعی (غیر از چکیده، مقدمه، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری، سپاسگزاری و کتابنامه) با روش شماره‌گذاری عددی پیاپی از راست به چپ تنظیم شود.

4-    مهلت نگارش مقاله:

• مهلت ارسال فایل کامل مقاله، 6 ماه از زمان تأیید پیشنهاده توسط کمیته ارزیابی می‌باشد.

5-    شرایط نویسندگان:

• صلاحیت و توانمندی علمی و پژوهشی نویسنده مسئول و تیم نگارش در حوزه موضوعی بیان شده در پیشنهاده مبتنی بر خوداظهاری نویسنده/نویسندگان در فرم شرح حال توسط کمیته ارزیابی احراز می‌شود.
• در صورت وجود بیش از یک نویسنده برای پژوهش، همه نویسندگان باید نسبت به تکمیل فرم شرح حال  اقدام کنند.
• حداکثر تعداد نویسندگان برای هر مقاله 4 نفر می‌باشد.

گزارش سیاستی:

1-    محتوای گزارش:

• محتوا و مطالب گزارش می‌بایست در یکی از حوزه های موضوعی بیان شده در راستای کمک به تصمیم‌گیری موثر، اصلاح و بهبود سیاست‌ها، ارزیابی عملکرد و یا بهبود سیاستگذاری نقش موثر ایفا کند.
• یکدست بودن ساختار گزارش سیاستی، ترجیحا در قالبی شامل (درج عنوان، درج چکیده (حداکثر 300 واژه)، مقدمه، تجزیه و تحلیل موضوع، مرور ادبیات، توصیف سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط، پیشنهادها، توصیه ها و راه‌کارها، جمع بندی، منابع و مراجع) رعایت شود.

2-    نحوه منبع نویسی در گزارش:

• اجرای صحیح، همسان و استاندارد مأخذنویسی در تمام گزارش (درون‌متنی، برون‌متنی و در فهرست منابع) ضروری است که می‌بایست از روش‌‌های استناددهی بین‌المللی APA استفاده شود.
• کل منابع و مأخذ مورد استفاده اعم از کتاب، مقاله نشریات، همایش، سایت، پایان‌نامه و ... در بخش کتابنامه براساس الفبای فارسی و عربی با هم در یک بخش، و منابع لاتین به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، و .. براساس حروف الفبا می‌آید.
• مشخصات هر منبعی که در داخل متن بدان ارجاع شده، در کتابنامه آورده شود.

3-    ساختار صوری گزارش:

• حجم گزارش  بین 2000 تا 10000 واژه باشد.
• عنوان نمودار(شکل) با روش شماره‌گذاری عددی پیاپی همراه منبع در پایین نمودار(شکل) آورده شود.
• عناوین(تیترها) اصلی و فرعی با روش شماره‌گذاری عددی پیاپی از راست به چپ تنظیم شود.

4-    مهلت نگارش گزارش:

• مهلت ارسال فایل کامل گزارش، حداکثر 2 ماه از زمان تأیید پیشنهاده توسط کمیته ارزیابی میباشد.

5-    شرایط نویسندگان:

• صلاحیت و توانمندی علمی و پژوهشی نویسنده مسئول و تیم نگارش گزارش در حوزه موضوعی بیان شده در پیشنهاده مبتنی بر خوداظهاری نویسنده/نویسندگان در فرم شرح حال توسط کمیته ارزیابی احراز می‌شود.
• در صورت وجود بیش از یک نویسنده برای گزارش، همه نویسندگان باید نسبت به تکمیل فرم شرح حال  اقدام کنند.
• حداکثر تعداد نویسندگان برای هر گزارش 2 نفر می‌باشد.

عنوان نیاز کلان پروژه پژوهشی پیشنهادی

نقش مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری، ادبی و علمی در تقویت نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران

قلمرو موضوعی پروژه:

مالکیت فکری آثار فرهنگی، هنری، ادبی و علمی در این فراخوان مورد توجه است.

انتظارات از مجری

مجریان محترم طرح ها، برای پذیرش باید مفاد پیشنهاده خود را تا 15 شهریور 1403 در قالب پیشنهاده ارائه شده و متناسب با شیوه نامه مربوطه ارائه نمایند.

ویژگی های انتخاب طرح دهنده پروژه:

متناظر با شرح بیان شده در شیوه نامه بر اساس انتخاب پژوهش (مقاله، کتاب، گزارش سیاستی) می‌باشد.

زمان مورد نیاز پروژه:

متناظر با شرح بیان شده در شیوه نامه بر اساس انتخاب پژوهش (مقاله، کتاب، گزارش سیاستی) بین 2 الی 6 ماه می باشد.

بودجه طرح ها

بودجه متناسب با هر طرح در جدول شرح ابعاد پروژه‌ها ارائه شده است.

نحوه ارائه درخواست و ارسال مدارک:

متقاضی موظف است "مدارک مورد نیاز برای درخواست حمایت تشویقی" را از طریق پست الکترونیک به نشانی IPMC@isti.ir ارسال کند.

سایر موارد:

تصمیم گیری در خصوص موارد پیش‌بینی نشده در این دستورالعمل، از اختیارات کمیته منتخب علمی خواهد بود.