چشم‌انداز، رصد و تحلیل اختراعات (Patent Landscape and Analysis Reports)
تحلیل اختراعات یکی از ابزارهای رصد فناوری (Technology Monitoring) بوده و اطلاعات موجود در اسناد ثبت اختراع بیانگر وضعیت فناوری‌ها در سطح جهانی هستند که برای مدیران و سیاست‌گذاران، شرکت‌ها و صنایع و نیز محققین و فناوران، منافعی سرشار به همراه دارد و آنها را می‌توان در سه سطح مجزا و در عین حال به هم پیوسته «راهبردی»، «رقابتی» و «فنی» طبقه‌بندی نمود که توضیحات آنها به شرح زیر است:
- سطح کلان - تحلیل راهبردی
تحلیل اسناد ثبت اختراع در سطح راهبردی، از طریق استخراج روند فناوری، به شرکت‌ها در تعریف پروژه‌های توسعه فناوری مناسب، تعیین مسیر و نحوه جهت‌گیری فناورانه شرکت‌های بزرگ در هر یک از حوزه‌های فناوری و انتخاب شرکای مناسب برای پروژه‌های توسعه فناوری راهبردی می‌تواند کمک نماید.
- سطح میانی – تحلیل رقابتی
فعالیت در عرصه ملی و بین‌المللی، بدون شناخت کافی از سایر رقبا تقریباً غیرممکن است و تحلیل اسناد ثبت اختراع در سطح رقابتی، می‌تواند اطلاعاتی مفید در این زمینه در اختیار شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی قرار دهد. شناسایی رقبای کلیدی، شناسایی مخترعین، پیشگیری از پرداخت غرامت ناشی از نقض اسناد ثبت اختراع، شناسایی واگذارکنندگان مجوزهای بهره‌برداری از اسناد ثبت اختراع یا فناوری، آگاهی از استفاده‌های غیرمجاز و توان چانه‌زنی در فرآیند انتقال فناوری، از مهم‌ترین مزایای تحلیل اسناد ثبت اختراع در سطح رقابتی است.
- سطح عملیاتی - تحلیل فنی
تحلیل اسناد ثبت اختراع در سطح فنی، مرور اسناد ثبت اختراع با هدف دستیابی به اطلاعات فنی ارزشمند، استفاده از فناوری‌های محافظت نشده، دستیابی به ایده‌های جدید برای اختراع و اجتناب از دوباره‌کاری در فرآیند پرهزینه و زمان‌بر توسعه فناوری را به همراه دارد. در این سطح از آنالیز، تیم‌های بخش تحقیق‌وتوسعه و تیم‌های توسعه محصول هدف قرار گرفته و مواردی نظیر هوش رقابتی، چشم‌انداز ثبت اختراع، جستجو پیرامون اعتبار یا عدم اعتبار اسناد ثبت اختراع‌ها و ارزیابی اسناد ثبت اختراع مدنظر قرار می‌گیرد. در مقابل، در تحلیل اسناد ثبت اختراع در سطوح اول و دوم، بر یک سطح کلان‌تر متمرکز شده و رهبران نوآوری هدف قرار می‌گیرند. در این حالت، تحلیل اسناد ثبت اختراع شامل تجزیه‌وتحلیل رقبا و رصد فعالیت‌های ثبت اختراع آنها، شناسایی رقبای تازه وارد، بررسی روند فناوری و شناسایی نوآوری‌های برافکن و رادیکال و نیز تجزیه‌وتحلیل وضعیت بازار است.
منظور از گزارش تحلیل اختراعات، تجزیه و تحلیل داده‌های اسناد ثبت اختراع است که خروجی‌های آن در دو سطح اول راهبردی و رقابتی بوده و روندهای علمی، فناوری و تجاری را با هدف کمک به اتخاذ تصمیم‌های استراتژیک آگاهانه و با درجه اطمینان بالا برای تصمیم‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری تحقیق‌وتوسعه، اولویت‌بندی و انتقال فناوری و غیره نشان می‌دهد. از جمله نتایج و خروجی‌های گزارش تحلیل اختراعات، تعیین و تحلیل کلان روندهای مرتبط، تعیین و تحلیل محیط رقبا، جایگاه بازیگران اصلی حوزه فناوری و میزان نفوذ و پیشروی بازار و به شرح زیر است:
- تعیین وضعیت حقوقی اختراعات
- تعیین روند و تجمع زمانی ثبت اختراعات
- شناسایی کشورهای صاحب دانش فنی و کشورهای محل ثبت
- شناسایی مالکان و شرکت‌های در حال توسعه به عنوان بازیگران نوظهور
- تعیین اسناد اختراعی برتر به لحاظ فنی و ارجاعات، تجاری و کشور محل ثبت
- شناسایی بازارهای فناوری و کشورهای دارای بازار پرکشش برای سرمایه‌گذاری
- تعیین روند زمانی ثبت اختراعات برای هر یک از مالکین، شرکت‌ها و کشورهای پیشرو
- شناسایی بازارهای محافظت شده توسط رقبا (شرکت‌ها پیشرو) به تفکیک مناطق جغرافیایی
- شناسایی و بررسی مالکان و شرکت‌های پرشتاب در ثبت اختراع و پیشرو در زمینه تجاری و تحقیقاتی
- شناسایی صاحبان فناوری، مخترعین و فناوران برتر جهت ایجاد همکاری و بهره‌مندی از اسناد اختراعی
- انواع روش‌های تحلیل اختراعات
گزارش‌های تحلیل اختراعات، بر اساس دو روش تحلیل ماشینی و تحلیل انسانی آماده و ارائه می‌شوند. عوامل هزینه، مدت زمان و عمق موردنظر انجام پروژه بر انتخاب نوع تحلیل اختراعات مؤثر هستند.
- تحلیل ماشینی
در این نوع از تحلیل اختراعات؛ جستجو، غربالگری، استخراج و تحلیل داده‌ها مبتنی بر نرم‌افزار و الگوریتم‌های طراحی شده صورت می‌گیرد و طبیعتاً نتایج تحلیل به توانایی‌های بانک داده و میزان یادگیری ایجاد شده برای ماشین بستگی دارد.
- تحلیل انسانی
در این نوع از تحلیل اختراعات؛ فرآیند انجام جستجو، غربالگری دقیق اختراعات مرتبط از نامرتبط، استخراج و تهیه بانک داده و تحلیل اطلاعات بدست آمده، بطور کامل توسط یک فرد متخصص در حیطه موضوع فناوری انجام می‌شود.
